Alkoholizm jest niezwykle trudnym tematem, a sama choroba jest wieloaspektowa i bardzo złożona. Wiąże się nie tylko z problemami alkoholika i poważnymi wyzwaniami, ale też z trudnymi chwilami jego całej rodziny. Zwłaszcza, gdy dopiero uświadamiamy sobie, że bliska nam osoba ma problem i zastanawiamy się, w jaki sposób zareagować, jak postępować i jak pomóc tej osobie. Chociaż nie ma na to jednej słusznej reguły, gdyż każdy przypadek jest indywidualny, istnieją pewne wskazówki, zgodnie z którymi warto postępować podczas próby pomocy bliskiej nam osobie.
Alkoholizm – objawy. Jak rozpoznać problem?
Pierwszą bardzo problematyczną kwestią w tym temacie jest samo rozpoznanie problemu u bliskiej nam osoby. Alkoholizm to wieloetapowy nałóg, który rozwija się nierównomiernie, niepostrzeżenie i u każdego inaczej. Uzależnienie od alkoholu ma charakter postępujący, a jego początkowe etapy bywają niezwykle trudne do dostrzeżenia – czasami nawet przez samego alkoholika. Sprawy nie ułatwia też fakt, że alkoholikiem może zostać tak naprawdę każdy. Choć istnieją pewne grupy ryzyka, które są nieco bardziej niż inni narażone na popadnięcie w alkoholizm, to nie jest to jedynym wyznacznikiem.
Specjaliści wyróżniają cztery etapy rozwoju choroby alkoholowej. Są to:
- faza prealkoholowa,
- faza ostrzegawcza,
- faza krytyczna,
- faza przewlekła.
O ile faza krytyczna i faza przewlekła są bardzo zaawansowanymi stadiami nałogu i nie sposób wówczas niczego przeoczyć – chory pije często i w dużych ilościach, zaniedbuje obowiązki na rzecz picia, popada w ciągi alkoholowe – tak faza prealkoholowa cechuje się największą nieoczywistością.
Faza prealkoholowa, inaczej określana też fazą wstępną nałogu alkoholowego, to etap, na którym zachowanie osoby popadającej w uzależnienie nie sugeruje jeszcze w oczywisty sposób problemu. U takiej osoby dopiero budzi się większe zainteresowanie i fascynacja alkoholem, dopiero rośnie tolerancja organizmu na alkohol. W pewnym sensie ten etap łatwo pomylić z imprezowym trybem życia – powinno nas więc zaalarmować, jeśli ktoś dotychczas spożywający alkohol rzadko i prowadzący raczej spokojne życie, nagle zaczyna często imprezować i regularnie pić alkohol.
Fazę ostrzegawczą (inaczej: zwiastunkową) wyróżnia natomiast to, że dana osoba wręcz wyszukuje sobie powodów, aby napić się alkoholu i usprawiedliwia każde jego spożycie. Przełom obu tych faz może przejść niezauważony. O występującym i rozwijającym się problemie mogą nas alarmować takie objawy jak:
- stale zwiększająca się tolerancja organizmu na alkohol,
- coraz częstsze spożywanie alkoholu,
- regularne spożywanie alkoholu,
- powody lub wymówki usprawiedliwiające picie,
- potajemne picie (o czym świadczyć mogą np. pochowane po szafkach puste butelki po alkoholu),
- zaniedbywanie obowiązków – zazwyczaj z powodu upojenia alkoholowego lub kaca.
Jak postępować z alkoholikiem?
Aby z większymi szansami powodzenia przejść do propozycji pomocy osobie, u której podejrzewamy problem alkoholowy, warto przemyśleć sposób, w jaki należy z taką osobą podejmować. W tak trudnych sytuacjach łatwo jest dać się ponieść emocjom – w końcu stajemy przed niezwykle trudnym wyzwaniem i mamy prawo nie umieć sobie z nim całkowicie poradzić. Jeśli jednak naprawdę chcemy pomóc, powinniśmy przestrzegać paru ważnych zasad komunikacji.
- Nie obwiniaj.
- Wspieraj.
- Nie ulegaj.
Jak pomóc osobie uzależnionej od alkoholu?
Pomoc dobrze jest zacząć od udzielenia szczerego wsparcia drugiej osobie i zaoferowania spokojnej rozmowy, podczas której alkoholik będzie mógł bez pozostania osądzonym czy wytkniętym wyrazić wszystko to, co czuje. Sama rozmowa będzie jednak jedynie tymczasowym rozwiązaniem, które choć wspomoże alkoholika, nie rozwiąże jego problemów z uzależnieniem.
Kolejnym niezbędnym krokiem pomocy będzie zachęcenie alkoholika do leczenia. Wówczas dobrze będzie wcześniej przygotować stosowne argumenty oraz listę placówek, w których leczenia można się podjąć. Warto znaleźć wcześniej specjalistę od spraw uzależnień, który pomoże zaplanować i rozpocząć proces leczenia.
Tradycyjne sposoby leczenia alkoholizmu
Absolutną podstawą leczenia alkoholizmu jest terapia odwykowa w ośrodku leczenia uzależnień. Jest to miejsce i czas, w którym alkoholik poddaje się trzeźwieniu i w izolacji, pod okiem specjalistów i wśród osób zmagających się z podobnym problemem, uczy się samego siebie, własnych emocji, poznaje mechanizmy uzależnienia i sposoby radzenia sobie ze swoim problemem.
Żeby terapia przyniosła rzeczywisty skutek, chory musi uświadomić sobie swój problem i wykazywać realne chęci wyjścia z uzależnienia.
Po przejściu terapii odwykowej warto nadal pozostawać pod opieką specjalisty i regularnie się z nim spotykać. Warto też brać udział w spotkaniach grup AA – może to pomóc zachowaniu motywacji do pozostania w abstynencji, a także poznać inne perspektywy i spojrzenia na alkoholizm.
Metody alternatywne
Chociaż nie należy rezygnować z tradycyjnej terapii, warto rozważyć formy wspomagające cały proces. Metody te nastawione są bardziej na ukojenie bądź rozładowanie negatywnych emocji, które mogą zaburzać proces leczenia, lecz mogą okazać się pomocnym dodatkiem. Pamiętajmy jednak, że podstawą będzie psychoterapia pod okiem specjalisty.
Do różnych metod alternatywnych, które mogą ułatwić wyjście z alkoholizmu, możemy zaliczyć:
- terapię mindfulness – czyli terapię uważności, która opiera się na wyciszeniu umysłu, tak aby osiągnąć stan świadomości chwili obecnej, co przekłada się na redukcję stresu,
- uprawianie sportu – pozwoli to na rozładowanie nadmiaru emocji, a niektóre formy aktywności również mogą pomóc wyciszyć umysł i zredukować stres, np. bieganie, jazda na rowerze czy joga,
- dogoterapia – pomimo znaczącej nazwy, nie musi być to pies, jednak faktem jest, że towarzystwo innych zwierząt oraz aktywne spędzanie z nimi czasu wpływa bardzo pozytywnie na samopoczucie,
- arteterapia – terapia poprzez sztukę, opierająca się na wyrażaniu swoich emocji właśnie poprzez sztukę, to metoda od lat wykorzystywana w trakcie leczenia uzależnień.
Warto też skupić się na rozwijaniu swoich zainteresowań lub odkrywaniu nowych pasji – są to dobre sposoby na poradzenie sobie z trudnymi myślami czy emocjami, utrudniającymi zachowanie abstynencji.
Nie zawsze da się pomóc
Szczere wsparcie i rozmowa z alkoholikiem to podstawa pomocy, jednakże realnym wsparciem jest zaoferowanie praktycznych metod – takich jak leczenie w ośrodku, znalezienie miejsca na terapii, wskazanie grup wsparcia. Niestety w wielu przypadkach może się okazać, że alkoholik zwyczajnie nie chce pomocy lub nie jest na nią gotowy – w każdym razie za każdym razem odmawia bądź szybko rezygnuje z pomocy, którą wcześniej przyjął. Taki stan rzeczy może utrzymywać się wiele, wiele długich lat – lat pełnych obaw, niepewności, trudów, konfliktów. Może być to niezwykle trudne życie, zwłaszcza gdy alkoholikiem, któremu chcemy pomóc, jest osoba, z którą żyjemy na co dzień.
Niekiedy, żeby zadbać o samego siebie, należy podjąć drastyczne kroki – i odejść. Niestety nie zawsze da się pomóc i powinniśmy mieć tego świadomość, aby nie skazywać się na życie w wiecznym strachu i współuzależnieniu.