Odczuwasz nagły, ostry ból w okolicach nadbrzusza? Jeśli jesteś osobą regularnie spożywającą alkohol, to może być ból trzustki po alkoholu. Takie bóle mogą świadczyć o postępujących zniszczeniach w obrębie trzustki i toczących się w niej zapaleniach – może więc być to stan nawet zagrażający życiu. Dowiedz się, jak rozpoznać, czy mamy do czynienia z zapaleniem trzustki, jakie są jej typy i jak należy je leczyć.
Za co odpowiada trzustka?
Trzustka jest umiejscowionym głęboko w jamie brzusznej narządem, odpowiedzialnym za bardzo istotne dla zdrowia organizmu procesy. Trzustka odgrywa niezwykle ważną rolę w procesach trawiennych i regulowania poziomu cukru we krwi.
W trzustce znajdują się tak ważne dla jej pracy komórki, które odpowiadają za produkcję enzymów trawiennych – dzięki którym węglowodany, białka i tłuszcze są odpowiednio rozkładane, tak aby nasz organizm mógł je przyswoić.
Ponadto trzustka pełni istotną funkcję w zarządzaniu poziomem glukozy we krwi. Dzieje się to za sprawą insuliny i glukagonu – hormonów produkowanych właśnie przez trzustkę. Kiedy stężenie cukru we krwi wrasta, uwolniona zostaje insulina, która obniża jego poziom. Jeśli jednak poziom cukru spada – trzustka uwalnia glukagon, który reguluje poziom cukru w naszej krwi. Takie balansowanie tymi hormonami pomaga zachować idealną równowagę w naszej gospodarce cukrowej, a wszystko to dzięki trzustce.
Stan zdrowia naszej trzustki jest bardzo ważny – funkcje, za które odpowiada, mają ogromne znaczenie dla naszego organizmu. Należy więc zadbać o to, aby nie pogorszyć stanu trzustki, o co niestety nietrudno: zła dieta, ciężkie jedzenie i przede wszystkim alkohol to tylko kilka powszechnych przyzwyczajeń, które wpływają negatywnie na naszą trzustkę, prowadząc do zaburzenia jej pracy, a nawet jej niewydolności.
Jak alkohol wpływa na trzustkę, uszkadzając ją?
Obok nieprawidłowej diety to właśnie alkohol jest czynnikiem, który ma niezwykle druzgocący wpływ na zdrowie naszej trzustki. Choć wiele z nas ma tego świadomość, na co dzień tak naprawdę wcale o tym nie myśli i często wręcz bez umiaru spożywa alkohol. Tymczasem alkohol może doprowadzić nawet do zapalenia trzustki – choroby, która zakończyć się może śmiercią.
Alkohol niszczy strukturę trzustki poprzez wyniszczenie jej komórek – są one niezwykle narażone na toksyczne działanie substancji pochodnych etanolu. Odpowiada za to pewien mechanizm: otóż enzymy trawienne trzustki w normalnych warunkach uwalniane są do jelita cienkiego i dopiero tam się aktywują; w przypadku spożycia alkoholu enzymy te mogą aktywować się już w trzustce. W ten sposób dochodzi do samouszkodzenia narządu. Jest to prosta droga do rozwinięcia się stanu zapalnego, co tylko pogarsza sprawę, a trzustka właściwie trawi samą siebie.
Zapalenie trzustki alkohol
Do zapalenia trzustki wskutek spożywania nadmiernych ilości alkoholu dochodzi wskutek uszkodzenia jej komórek i aktywacji jej enzymów trawiennych jeszcze w organie, zanim enzymy te zostaną uwolnione do przewodu pokarmowego. Zapalenie trzustki z kolei powoduje dalsze uszkodzenia w obrębie tkanki trzustki, co poniekąd tworzy błędne koło, w którym trzustka jest stale wyniszczana i właściwie sama się trawi.
Chociaż za zapalenie trzustki mogą odpowiadać m.in. choroby autoimmunologiczne, zakażenia, urazy czy przyjmowane leki, to w dużej mierze jest to spożycie alkoholu, który doprowadza do aktywowania się enzymów trawiennych już w trzustce.
Typy zapalenia trzustki
Zapalenie trzustki dzielimy na dwa typy: ostry i przewlekły. Chociaż źródła obu tych typów mogą być podobne, to jednak różnią się one znacząco przebiegiem – zwłaszcza czasem trwania objawów, ale przede wszystkim też rokowaniem.
Rozróżnienie obu typów zapaleń jest szczególnie istotne dla ułożenia odpowiedniego planu leczenia. W obu przypadkach postępowanie lecznicze będzie wyglądało inaczej – lekarz powinien dostosować wszystkie zalecenia do postawionej diagnozy. Zwłaszcza, że jeden z tych typów wymaga natychmiastowej hospitalizacji, drugi natomiast – wieloletniej opieki medycznej. Bardziej szczegółowo o obu typach zapalenia trzustki – w dalszej części artykułu.
Ostre zapalenie trzustki alkohol
Ostre zapalenie trzustki również dzielimy – na dwa podtypy:
- śródmiąższowe obrzękowe zapalenie trzustki – występuje ono u niemal 80% pacjentów,
- martwicze zapalenie trzustki – w tym podtypie dochodzi do martwicy narządu, a pewne zmiany nekrotyczne można zauważyć również w pobliskich narządach.
Nawet 40% przypadków ostrego zapalenia trzustki (OZT) to konsekwencja nadużywania alkoholu, a śmiertelność wynikająca z ostrego zapalenia trzustki jest niestety wysoka.
Ostre zapalenie trzustki objawy
Podczas ostrego zapalenia trzustki dochodzi do samotrawienia się trzustki, a także narządów okołotrzustkowych. Taki stan prowadzi do niewydolności, martwicy i nieodwracalnych uszkodzeń w obrębie narządu, a zakończyć się może nawet śmiercią – a śmiertelność przy ostrym zapaleniu trzustki jest bardzo wysoka. Do objawów świadczących o tym, że w naszym organizmie toczy się ostry stan zapalny trzustki, świadczą:
- silny i uporczywy ból w nadbrzuszu,
- bolesność w nadbrzuszu podczas badania palpacyjnego,
- wzmożone napięcia powłok brzucha,
- nudności i wymioty,
- gorączka,
- osłabienie perystaltyki jelit,
- żółtaczka.
Warto dodać, że na badaniu RTG bądź USG klatki piersiowej można niekiedy zauważyć wysięk w jamie opłucnowej. Pierwszym podstawowym objawem jest jednak silny ból w okolicy nadbrzusza, który pojawia się niespodziewanie.
Przewlekłe zapalenie trzustki alkohol
Aż 65-95% przypadków przewlekłego zapalenia trzustki ma związek ze spożywaniem alkoholu. Do przewlekłego zapalenia trzustki dochodzi wskutek długotrwale postępującego procesu niszczenia miąższu trzustki. Dlatego też w przypadku przewlekłego zapalenia trzustki (PZT) mamy do czynienia z objawami o różnym nasileniu.
Przewlekłe zapalenie trzustki cechuje się zastępowaniem dużej części miąższu przez tkankę łączną włóknistą – co prowadzi do niewydolności narządu.
Podobnie jak w przypadku ostrego zapalenia trzustki, w przypadku zapalenia przewlekłego chory zmaga się z ostrymi bólami nadbrzusza, lecz o różnym ich nasileniu i o charakterze nawracającym. W przypadku PZT ból powraca najczęściej po posiłku lub po wypiciu alkoholu. Mogą też wystąpić biegunki tłuszczowe, wzdęcia, a także niedobory witamin A, D, E, K.
Leczenie i profilaktyka
Tak jak już sobie powiedzieliśmy, oba typy zapalenia trzustki wymagać będą innego postępowania medycznego. Choć oba mogą mieć te same źródła, to cały przebieg choroby różni się od siebie w zależności od tego, czy mamy do czynienia z ostrym, czy przewlekłym zapaleniem trzustki.
- Leczenie ostrego zapalenia trzustki opiera się przede wszystkim na hospitalizacji. Niekiedy konieczny może być zabieg chirurgiczny, niemniej pobyt w szpitalu w związku z tym schorzeniem z reguły jest raczej krótki.
- Leczenie przewlekłego zapalenia trzustki to przede wszystkim profilaktyka na całe życie: zakaz alkoholu, odpowiednia dieta dla trzustki, przyjmowanie leków hipoglikemicznych. W niektórych przypadkach stosuje się także insulinoterapię.